ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΤΩ ΧΩΡΙΟ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΤΩ ΧΩΡΙΟ

Τό Κάτω Χωριό βρίσκεται χτισμένο 7 χλμ βορειοανατολικά τῆς Ἱεράπετρας, στους πρόποδες μιᾶς βουνοπλαγιᾶς, στο ἄκρο τοῦ κατάφυτου ἀπό ἑλιές κάμπου τῆς Ἱεράπετρας. Ἡ φυσική του θέση το προφύλασσε ἀπό τις ἐπιδρομές τῶν πειρατῶν, καθώς οἱ κάτοικοι εἶχαν χρόνο για να ἀπομακρυνθοῦν προς το λόφο τοῦ Προφήτη Ἠλία, καθῶς και ἀπό τις καιρικές συνθῆκες, καθώς το κλίμα ἐδῶ εἶναι ἠπιώτερο ἀπό το κλίμα τῆς ὑπόλοιπης περιοχῆς.

Οἱ κάτοικοι ἀσχολοῦνται μεταξύ ἄλλων με την καλλιέργεια τῆς ἑλιᾶς καθῶς και με περιβόλια.

Το χωριό κατοικεῖται  ἀπό την νεολιθική και ἰστερομηνωική περίοδο, σύμφωνα με ἀρχαιολογικά εὐρήματα.

Κατά την περίοδο τῆς τουρκοκρατίας, το χωριό δοκιμάστηκε σκληρά ἀπό την ἀγριότητα τῶν  κατακτητῶν, ἀλλά ἀνέδειξε και σπουδαίους ἀγωνιστές τῆς ἐλευθερίας, ὅπως τον παπά Γιώργη Γιαμαλάκη, ἠγέτη τῆς ἐπανάστασης τοῦ 1866 στην περιοχή τῆς Ἱεράπετρας, ἐνώ ἦταν ἔδρα και τῆς τοπικῆς Ἐπαναστατικῆς Ἐπιτροπῆς.

Ἀπό το 1875 ἀποτελοῦσε δῆμο μαζί μέ ἄλλα χωριά τῆς εὐρύτερης περιοχῆς.

Ἀπό το 1878 λειτουργοῦσε ἐδῶ ἀλληλοδιδακτικό σχολεῖο, και ἀπό το 1899 παρθεναγωγεῖο και ἀρρεναγωγεῖο, ἐνῶ το 1928 ὁλοκληρώθηκε και ἐγκαινιάστηκε το σημερινό σχολεῖο.

Σημαντική ὑπῆρξε ἡ προσφορά τοῦ χωριοῦ και στούς Βαλκανικούς πολέμους και την μικρασιατική ἐκστρατία, πόλεμοι πού στοίχησαν πολλούς νεκρούς στο χωριό. Ὄσοι ἐπέστρεψαν ἀπό την μικρασιατική καταστροφή και την αἰχμαλωσία ἐπέστρεψαν με την ἀνταλλαγή τῶν πληθυσμῶν.

Ἠρωικό παρόν ἔδωσε το χωριό και κατά τον Γερμανοϊταλικό πόλεμο, και την κατοχή, με πολλά θύματα. Ὅπως ὅλη ἡ Ἑλλάδα, και οἱ χωριανοί μας ὑπέφεραν ἀπό πεῖνα, ἀρρώστιες, φτώχια, ἀλλά και τον φόβο τῶν γερμανικῶν ἀντιποίνων. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὑπῆρξε πλούσια ἡ άντιστασιακή τους δράση, στην ὁποία βοήθησε ἡ μορφολογία τοῦ ἐδάφους, με το λόφο τοῦ Προφήτη Ἠλία και τά βουνά και το δάσος  τῆς Θρυπτῆς πού προσέφεραν καταφύγιο. στους ἀντάρτες. Ἄνδρες και γυναῖκες, μαζί με τους κατοίκους τῶν διπλανῶν χωριῶν, Ἐπάνω Χωριοῦ και Ἐπισκοπῆς, ἴδρυσαν ἀντιστασιακές ὁμάδες πού κατέφεραν πολλά πλήγματα στους κατακτητές.

Ἀξιοσημείωτο εἶναι το γεγονός ὅτι το χωριό ἠλεκτροδοτήθηκε πρίν ἀπό την πόλη τῆς Ἱεράπετρας (ἴσως πριν ἀπό το 1940)  ἆπό σταθμό πού λειτούργησε στο ἐλαιουργικό ἐργοστάσιο.

Σήμερα το χωριό ἀριθμεί περίπου 350 κατοίκους. Δυστυχῶς οἱ σημερινές συνθήκες ζωῆς ἄλλαξαν την οἰκιστική μορφή τοῦ χωριοῦ, καθῶς το ἐσωτερικό του ἐρημώνει, ἐνώ ἐπεκτείνεται προς την Ἱεράπετρα.